Zespół klasztorny cystersów w Krzeszowie jest najbardziej znanym zabytkiem leżącym w powiecie kamiennogórskim. Obiekt został wytypowany do wpisania na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Na liście tej znajdują się Wawel, Wieliczka, Toruń i Malbork. Opactwo w Krzeszowie to perła europejskiego baroku, najcenniejszy zabytek architektury na Śląsku.

Początki opactwa krzeszowskiego sięgają roku 1292, kiedy to księżna Anna, wdowa po Henryku II Pobożnym, ofiarowała benedyktynom z czeskich Opatovic miejsce na założenie klasztoru. W 1254 r. benedyktyni wybudowali pierwszy kościół pw. św. Wawrzyńca, Mikołaja i Agaty. Benedyktyni w 1291 r. sprzedali te tereny księciu świdnickiemu Bolkowi I, który otrzymał zgodę Kapituły Generalnej Cystersów z Citeaux na utworzenie nowego opactwa w Krzeszowie. Pierwsi cystersi pojawili się tutaj w 1292 r. i przejęli oraz poświęcili kościół pobenedyktyński. Nowy konwent cysterski został bogato obdarowany przez darczyńców. Otrzymał ziemie, wsie w Kotlinie Kamiennogórskiej, dwie wsie czeskie oraz liczne przywileje. W 1343 r. opactwo zakupiło miasto Chełmsko Śląskie wraz z przyległymi wsiami, a w 1360 otrzymało z rąk Bolka II miasto Lubawkę. Siedziba opactwa w Krzeszowie bardzo szybko stała się centrum kulturalnym i gospodarczym regionu. W XVII i XVIII w. przeżywała największy swój rozkwit, który zakończył się w 1810 r., po sekularyzacji zakonu przez króla pruskiego Fryderyka III. Majątki zakonne zasiliły państwowy skarbiec, opustoszały po wojnach napoleońskich. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny został wzniesiony w latach 1728-35 i imponuje rozmiarami. Jego dwie wieże wznoszą się na wysokość 70 m. Wspaniałe polichromie, zdobiące ściany i sklepienia kościoła, zostały wykonane przez Jerzego Wilhelma Neunhertza. Ołtarze znajdujące się w nawach bocznych wykonali Ignacy König i Józef Smišek, a obrazy namalował Antoni Scheffler. Ołtarz główny zdobi ogromny obraz pędzla Petera Brandla.

Obok kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wznosi się kościół św. Józefa, wybudowany w latach 1690-1696. Jego wnętrze zdobią przepiękne freski autorstwa Michała Willmanna m.in. cykle "Siedem radości św. Józefa" oraz "Siedem smutków św. Józefa". Po wschodniej stronie kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny znajduje się dobudowane w 1735 roku z inicjatywy opata Innocentego Fritsha Mauzoleum Piastów świdnicko-jaworskich, w którym spoczywają szczątki Bolka I, Bernarda, Henryka I jaworskiego a także Bolka II. Mauzoleum jest niespotykanym przykładem architektury grobowej. Wysoka budowla nakryta jest dwoma kopułami z latarniami o średnicy 9,4 m. Kopuły zdobią malowidła Neunhertza poświęcone historii fundacji klasztornej i klasztoru. Wystrój to rzadko spotykane bogactwo barw w europejskiej architekturze wnętrz mauzoleów.

Godnymi uwagi są także liczne na terenach należących niegdyś do opactwa cysterskiego kapliczki, drogi krzyżowe, samotne kolumny maryjne.

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Lubawce po raz pierwszy był wzmiankowany w 1292 roku. Obecnie istniejący powstał w XV wieku, a został gruntownie przebudowany w latach 1605-1615 oraz 1735-38 (wtedy to otrzymał nową absydę i sklepienia). Kościół jest budowlą 3-nawową z wydzielonym prezbiterium i półkolistą absydą. Na osi stoi kwadratowa, oskarpowana wieża, powyżej 8-boczna, zakończona wysokim hełmem na kolumienkach. Wystrój wnętrza ma wybitnie barokowy charakter i wykazuje duże powinowactwo z klasztorem krzeszowskim i artystami tam działającymi. Na uwagę zasługuje ołtarz dłuta J. Lachela, chrzcielnica z 1781 roku, drewniana ambona z XVIII wieku, podobnie datowany zespół polichromowanych figur, obrazy z XVII-XVIII wieku (m.in. F. A. Schefflera), meble oraz naczynia liturgiczne.

Lubawski ratusz posadowiony w centralnym punkcie rynku powstał w wyniku przebudowy jakiejś starszej budowli przez P. Hammerschmidta w 1726 r. Spłonął wraz z całym miastem w 1734 roku, w czasie odbudowy został powiększony. Około roku 1784 nadbudowano wieżę, którą zwieńczono prawie wiek później, tj. w 1862 roku. Portal wejściowy ratusza zamknięty jest dużym kluczem z herbem miasta. Bryła budynku nosi cechy architektury klasycystycznej, wieża neogotyckiej. W południowo-wschodnim narożniku ratusza osadzona jest kamienna, polichromowana figura św. Jana Nepomucena z 1727 roku, stojąca na ozdobnym cokole.

Kościół pw. św. Katarzyny w Marciszowie po raz pierwszy był wzmiankowany w 1335 roku. Portal zakrystii oraz detale kamieniarskie pochodzą z roku 1378. Kościół był dwukrotnie przebudowywany: w XVI w. oraz w 1856 roku. Bryła kościoła nosí znamiona architektury tyrolskiej - jest on założony na prostokącie z wydzielonym prezbiterium. Na jego osi znajduje się kwadratowa wieża z drewnianą nadbudową zwieńczoną wysokim ostrosłupowym hełmem iglicowym. W prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe. Kościół przykryty jest dachem dwuspadowym. Wewnątrz na uwagę zasługują pozostałości pierwotnego wyposażenia, m.in. część gotyckiego ołtarza z XIV wieku oraz barokowa polichromowana ambona z drugiej połowy XVIII wieku. Na murze kościelnym znajdują się epitafia rodziny von Zedlitz pochodzące z lat 1573-1580.

Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Chełmsku Śląskim należy do najcenniejszych świątyń barokowych na Dolnym Śląsku. Kościół, po raz pierwszy wzmiankowany w 1343 r., został gruntownie powiększony i przebudowany w latach 1670-80. Nowy kościół zaprojektował M. Allio, a budowę poprowadzili budowniczowie związani z opactwem w Krzeszowie, m.in. H. Brever, M. Schuppert i M. Urban, który zakończył budowę kościoła wznosząc nad nim w latach 1690-91 wieżę. Kościół jest trójnawową bazyliką z wydzielonym prezbiterium, zakończonym wielobocznie. Bazylika przykryta jest kolebkowym sklepieniem z lunetkami, jej nawę dzielą zdwojone pilastry, przechodzące w gurty na sklepieniu. Nawy boczne tworzą płytkie, połączone przejściami kaplice, nad którymi ciągną się empory. Sklepienia nad emporami oraz w kaplicach zdobi piękna dekoracja sztukatorska - dzieło artystów włoskich. W narożu bazyliki wznosi się wieża, dołem na planie kwadratu, górą ośmioboczna, zwieńczona wysokim hełmem z prześwitem. We wnętrzu kościoła na uwagę zasługują: późnogotycka płaskorzeżba (ok. 1500 r. przedstawiająca Koronację Najświętszej Marii Panny) oraz renesansowa Pieta, datowana na rok 1650. Na uwagę zasługują także polichromowane, drewniane ołtarze z początku XVIII w., których twórcami byli G. Schroetter, S. Kosy oraz Jung. Bardzo ciekawe jest malarstwo olejne z XVIII w. (w tym droga krzyżowa) i drewniana polichromowana ambona z 1686 r. Kamienne nagrobki oraz naczynia liturgiczne z XVIII wieku są także godne uwagi zwiedzających. Bardzo ciekawa architektonicznie jest szkoła parafialna (dawna plebania) znajdująca się w pobliżu kościoła. Pochodzi ona z 1575 roku, a przebudowana została ok. 1730 r. Dwukondygnacyjna, wybudowana na planie kwadratu, posiada fasady zdobione renesansową dekoracją sgraffitową. Dekoracja ta jest ewenementem na skalę kraju.

Kościół parafialny św. Piotra i Pawła w Kamiennej Górze. Pierwszy kościół zbudowano w tym miejscu już przed 1295 r. Ta średniowieczna świątynia uległa jednak zniszczeniu, a podczas wojen husyckich została spalona (zachowało się jedynie prezbiterium datowane na przełom XIV i XV wieku). W okresie reformacji kościół stał się świątynią protestantów i został wówczas rozbudowany: do nawy głównej i północnej części prezbiterium dobudowano nawy boczne, w których umieszczono empory. W drugiej połowie XIX wieku dokonano znacznych zmian w wyposażeniu i wystroju kościoła, które przetrwały do dzisiaj (w oknach pojawiły się nowe witraże, wnętrza otrzymały neogotycki wystrój). Ostatnie zmiany w wyglądzie kościoła zaszły w latach 1969-72 (w tym nowa polichromia z postaciami polskich świętych: św. Maksymilian Kolbe, św. Kazimierz, św. Stanisław Kostka). Jest to budowla 3-nawowa z prostokątnie zakończonym prezbiterium i emporami nad nawami bocznymi. Budowla przykryta jest dwuspadowym dachem, nad którym góruje wieża zakończona tarasem z kamienną balustradą, zwieńczoną hełmem.
W wyposażeniu kościoła warto zwrócić uwagę na ołtarz z 1520 r., który jest drewnianym, polichromowanym tryptykiem (ołtarz boczny). Drugi ołtarz boczny oraz ołtarz główny pochodzą z końca XIX w. (neogotyk). Bardzo ciekawe są: kamienna chrzcielnica z drewnianą pokrywą (początek XVII w.) oraz drewniana, polichromowana ambona z XVII.

Kościół parafialny Matki Boskiej Różańcowej w Kamiennej Górze został wzniesiony jako jeden z sześciu na Dolnym Śląsku Kościołów Łaski w latach 1709-20. Przy kościele działała szkoła dla duchownych ewangelickich, a od 1729 r., zaczęto gromadzić tu księgozbiór. Biblioteka (fundacja naukowa Wallenberga) liczyła ok. 8000 woluminów, w tym wiele starodruków i manuskryptów. Przy kościele istniał także zbiór obrazów, dzieł sztuki oraz bibelotów, który dał początek muzeum miejskiemu w Kamiennej Górze. Kościół zbudowany jest na planie krzyża greckiego o ramionach długości 14 metrów. Nad skrzydłami bocznymi posiada sklepienia kolebkowe. Zwracają uwagę piętrowe, drewniane empory. Od zachodu do świątyni dostawiona jest kwadratowa wieża, zwieńczona hełmem z prześwitem. Kościół mieścił ok. 4 tysiące ludzi na miejscach siedzących. Wyposażenie wnętrza zachowało się jedynie częściowo. Ciekawe są rzeźby, obrazy, naczynia liturgiczne z XVIII w. oraz ołtarze boczne i ambona.

Pierwszy ratusz wzniesiono na rynku w Kamiennej Górze w połowie XIV wieku. Spłonął w 1638 r., jego odbudowę zakończono w 1660 roku (wtedy to zwieńczono wieżę nowym hełmem). W latach 1692-94 ratusz został rozbudowany. W 1831 roku runęła jego wieża, a pozostałą część budynku użytkowano jeszcze przez wiele lat, aż do ostatecznej rozbiórki w 1873 roku. Gmach obecnego ratusza ukończono w 1905 roku. Nowy ratusz został wybudowany w stylu neo- renesansowym. Jest to okazały budynek, z wieloma kamiennymi detalami oraz asymetryczną wysoką wieżą, nad którą góruje nadstawka z hełmem o dwóch prześwitach. Ciekawe jest jego monumentalne wnętrze z popiersiami Bolka I i II (kopie z sarkofagów krzeszowskich) oraz herb miasta i witraże prezentujące wydarzenia z historii Kamiennej Góry.

Kamiennogórski rynek wybudowany został w kształcie prostokąta, na którym do 1873 roku stał ratusz miejski, otoczony barokowymi kamieniczkami z XVII i XVIII wieku - niektóre z podcieniami. Jedna z najładniejszych kamienic w rynku (Plac Wolności nr 6) zbudowana została na początku XVIII wieku, a projektantem jej był Martin Franz (autor projektu Kościoła Łaski w Kamiennej Górze). W jednej z zabytkowych kamienic mieści się Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego posiadające bogate zbiory obrazujące między innymi historię miasta. Z rynku wychodziło niegdyś 10 ulic (po 2 z każdego narożnika i po 1 ze środka dłuższych pierzei), obecnie wychodzi ich 6 (lub licząc bardzo dokładnie - 8).

Ruiny Zamku Grodztwo. Był to okazały pałac w stylu renesansowym zbudowany na planie czworoboku, z wewnętrznym dziedzińcem otoczonym arkadami i potężną wieżą w południowo-zachodnim narożniku. Przed niespodziewanym napadem zamku strzegła fosa i mur zaopatrzony w blanki i baszty. Zamek został przebudowany w końcu XIX wieku.
Kolejnymi, historycznie udokumentowanymi, właścicielami zamku byli:
1. ród Schaffgotschów (od XVI wieku),
2. krótko rodzina von Schindel, a następnie von Dyhrn,
3. skoligacona z Schaffgotschami rodzina Promnitzów (od XVII wieku),
4. spokrewnieni z Promnitzami członkowie rodziny Stolberg-Wernigerode (od połowy XVIII wieku).
Pałac Grodztwo (niem. Kreppelhof) spłonął w 1964 roku. Do dziś zachował się zarys czworobocznej wieży z końca XIX wieku i wewnętrzny dziedziniec otoczony arkadami. Widoczne są liczne otwory okienne w renesansowych obramieniach oraz renesansowe portale i fasada ozdobiona kolumnami. Zamek otacza częściowo zarośnięta fosa oraz pozostałości parku z ponad stuletnią aleją lipowo-dębową. Grodztwo zasłynęło z uczt weselnych, które odbywały się w jego przebogato wyposażonych wnętrzach.