Nasz powiat

Historia

Najstarsze, udokumentowane ślady działalności człowieka na obszarze obecnego powiatu kamiennogórskiego pochodzą z epoki kamienia, natomiast najdawniejsze znaleziska archeologiczne z epoki neolitu (3500-2500 p.n.e.). Znacznie więcej śladów pochodzi z epoki wczesnego średniowiecza, kiedy to na terenie ziemi kamiennogórskiej zamieszkiwało plemię Bobrzan wymieniane w tzw. dokumencie praskim z XI w. Z tego też okresu zachowały się liczne ślady grodzisk, m.in. w Kamiennej Górze, Błażkowej, Lubawce, Pastewniku czy Ulanowicach.

Ważniejsze fakty z historii ziemi kamiennogórskiej.

Od VII wieku teren ten należał do Państwa Wielkomorawskiego, pod koniec X wieku został włączony przez Mieszka I do Państwa Polskiego.
W 1201 r. władanie nad Śląskiem objął Henryk zwany Brodatym. W tym czasie na górze wznoszącej się u ujścia rzeki Zadrny do Bobru powstał zamek strażniczy, który strzegł traktu handlowego wiodącego przez Bramę Lubawską na południe. U stóp zamku powstała osada targowa.
Bitwa pod Legnicą i śmierć Henryka Pobożnego (następcy Henryka Brodatego) w 1241 r. oznacza koniec ich państwa. W 1242 r. wdowa po Henryku Pobożnym, wypełniając wolę męża, sprowadziła do Kresowego Boru benedyktynów z czeskich Opatowic. Księżna ofiarowała im tamtejsze tereny na założenie klasztoru.
1249 r. - książę legnicki Bolesław Rogatka (syn Henryka Pobożnego) zezwala benedyktynom lokować na prawie niemieckim wieś targową, zwaną Landishute, położoną w widłach rzeki Bóbr i Zadrna. Jest to najstarsza historyczna wzmianka o Kamiennej Górze. Śmierć Rogatki w 1278 r. doprowadza w konsekwencji do podziału księstwa legnickiego między jego trzech synów. Ziemia kamiennogórska przypada w udziale Bolkowi I.
1286 r. - Bolko I świdnicki odkupuje od benedyktynów nadane im dobra (wyraźnie niewygodnych, gdyż poddanych króla Czech Wacława II) i w 1292 r. na ich miejsce sprowadza cystersów z Henrykowa. Cystersi do momentu sekularyzacji w 1810 r. stworzyli na ziemi kamiennogórskiej ogromne latyfundium, znacznie przyczyniając się do rozwoju tych terenów. W latach 1285-1295 książę świdnicko-jaworski Bolko I buduje zamek na górze zamkowej w miejscu starego grodu, natomiast osadę targową u stóp zamku przekształca w miasto rządzące się prawem niemieckim.
Wraz ze śmiercią księżnej Agnieszki, wdowy po Bolku II świdnickim, 2 lutego 1392 r. księstwo świdnickie jako wiano Anny (adoptowanej przez Bolka II) przeszło pod panowanie niemieckiej dynastii Luksemburgów zasiadającej na tronie czeskim. Początek XV w. to okres ogromnego napięcia w Czechach. Za rządów Ludwika Luksemburskiego doszło do ogólnonarodowego powstania zwanego powstaniem husytów. Skierowane wyraźnie przeciwko niemieckiej dynastii Luksemburgów, przeniosło się także na tereny Śląska.
II połowa XV wieku przyniosła kolejne zmiany. Śląsk został opanowany przez króla Węgier Macieja Korwina. Był to niespokojny okres, gdyż Korwin walczył najpierw z Jerzym z Pobieradu, będącym od 1458 r. królem Czech, a potem z Wacławem Jagiellończykiem, panującym w Czechach od 1471 r. Spokój przyniosła Śląskowi dopiero śmierć Korwina w 1490 r. Do 1516 r. w Czechach (w tym na Śląsku) i na Węgrzech panuje Władysław Jagiellończyk. Za jego panowania Kamienna Góra została ufortyfikowana murami obronnymi i fosą.
W 1526 r. w bitwie z Turkami pod Mohaczem ginie Ludwik II, syn Władysława Jagiellończyka. Na mocy układu o przeżycie władanie nad Czechami, w tym Śląskiem, objęła austriacka monarchia Habsburgów. Przez niemal 100 lat trwał okres dynamicznego rozwoju rzemiosła, budownictwa na ziemi kamiennogórskiej, zahamowany dopiero przez wojnę trzydziestoletnią (1618-1648), w czasie której ziemia kamiennogórska była rabowana i plądrowana przez przechodzące wojska cesarskie i szwedzkie. W 1639 r. po kolejnym przemarszu wojsk w Kamiennej Górze pozostało tylko dwóch mieszkańców. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej rozpoczęto budowę Kamiennej Góry praktycznie od początku, sprzyjała temu względnie spokojna sytuacja polityczna przez prawie 100 lat. W czasie tego okresu rozkwitła produkcja i sprzedaż płótna lnianego. Płótno z Kamiennej Góry i okolic zyskało europejską sławę. Rozwój życia gospodarczego pozwolił miastu i okolicom dojść do dobrobytu. Odbudowano i rozbudowano Kamienną Górę, Chełmsko Śląskie i Lubawkę.
Rok 1740 przyniósł dla Śląska, a tym samym dla ziemi kamiennogórskiej duże zmiany. Po śmierci króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I jego syn Fryderyk II 16 grudnia 1740 r. wkracza na austriacki do tej pory Śląsk. Do lipca 1742 r. Prusy objęły władanie nad Śląskiem. Austria nie chciała jednak tak łatwo zrezygnować z "najcenniejszej perły swojej monarchii", jak nazywała Śląsk Maria Teresa. Wybuchły trzy wieloletnie wojny pruskie, trwające z małymi przerwami do 1763 r. Ziemia kamiennogórska wyszła z wojen bardzo zniszczona, a sama Kamienna Góra zaliczona została do najbardziej zniszczonych i wyludnionych miast na Śląsku. Po wojnie na ziemi kamiennogórskiej zaczęły prosperować wielkie majątki ziemskie Zedlitzów, Langenthalów, Nositzów i Seidlitzów.
Wyzysk stosowany przez kupców skupujących od chałupników płótno i nici doprowadził w 1793 r. do buntu tkaczy w Chełmsku Śląskim, Kamiennej Górze oraz Lubawce.
Edyktem króla pruskiego Fryderyka III z dnia 10 września 1810 r. nastąpiła likwidacja i wywłaszczenie wszystkich śląskich zakonów. Także cystersi z Krzeszowa stracili swoje dobra.
XIX w. to okres spokoju, w którym nastąpił dynamiczny rozwój ziemi kamiennogórskiej. Rozwinął się przemysł włókienniczy, handel, powstawały nowe tartaki, folusze, bielniki, magle, krochmalnie, także browary i gorzelnie. Wraz z rozwojem działalności przemysłowej podejmowano próby rozwinięcia górnictwa węgla. Budowano nowe drogi, linie kolejowe. Ziemia kamiennogórska stała się miejscem odwiedzanym przez turystów, dla potrzeb których we wsiach i miastach powstawały liczne hotele i zajazdy.
Bezpośrednie działania I i II wojny światowej ominęły ziemię kamiennogórską. W okresie międzywojennym dynamicznie rozwinęła się turystyka. W Lubawce powstał kompleks obiektów sportowych, który posłużył niemieckim sportowcom w przygotowaniach do olimpiady w Berlinie w 1936 r. W czasie II wojny światowej do zakładów produkujących na potrzeby III Rzeszy zwożono robotników przymusowych i jeńców wojennych. W Kamiennej Górze, Lubawce, Chełmsku Śląskim i Marciszowie powstały filie obozu koncentracyjnego w Gross Rosen (Rogoźnica).
9 maja 1945 r. wkroczyły do Kotliny Kamiennogórskiej oddziały 21 armii I Frontu Ukraińskiego. Następstwem tego faktu było rozpoczęcie akcji osadniczej ludności polskiej na ziemi kamiennogórskiej. Przybywali tutaj repatrianci z centralnej Polski oraz zza Buga. Mimo iż wszyscy byli Polakami, dzieliły ich odmienne ubiory, potrzeby pokarmowe, a nawet różnice językowe. Ogromna wola przetrwania pozwoliła jednak przesiedleńcom dostosować się do nowej, trudnej rzeczywistości. Dziś owe odrębności regionalne stanowią jedynie formę folklorystycznej atrakcji.
W 1975 r. powiat kamiennogórski wszedł w skład nowo powstałego województwa jeleniogórskiego, a w 1999 roku miasto znowu stało się siedzibą władz powiatowych.

źródła:

Jerzy Sarnecki, Kamienna Góra - fakty z przeszłości miasta do końca 1945 roku, Kamienna Góra 2002.
Jan Lubieniecki, Z dziejów ziemi kamiennogórskiej, Jelenia Góra 1996.
Kamienna Góra - monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, pod red. Stanisława Michalkiewicza, Wrocław 1986.